Angjelologjia
Postuar tek: Doktrinat e BiblësAngjelologjia është doktrina e engjëjve.
I. Perkufizimi
A. Shprehja. âI bĂ«n erĂ«rat lajmĂ«tarĂ« tĂ« tij dhe flakĂ«t e zjarrit shĂ«rbĂ«torĂ« tĂ« tijâ (Psalmi 104:4). âEngjĂ«lli i Zotit zĂ« vend rreth atyre qĂ« kanĂ« frikĂ« prej tij dhe i çlironâ (Psalmi 34:7). âĂfarĂ« Ă«shtĂ« njeriu, qĂ« ta mbash mend, dhe biri i njeriut, qĂ« ta vizitosh? MegjithatĂ« ti e bĂ«re pak mĂ« tĂ« ulĂ«t se PerĂ«ndia, dhe e kurorĂ«zove me lavdi dhe me nderâ (Psalmi 8:4-5). âJa, unĂ« po dĂ«rgoj lajmĂ«tarin tim pĂ«r tĂ« pĂ«rgatitur rrugĂ«n para mejeâ (Malakia 3:1a). âPastaj ai do tâu thotĂ« edhe atyre qĂ« do tĂ« jenĂ« nĂ« tĂ« majtĂ«: âLargohuni nga unĂ«, tĂ« mallkuar, nĂ« zjarr tĂ« pĂ«rjetshĂ«m, tĂ« pĂ«rgatitur pĂ«r djallin dhe engjĂ«jt e tijâ (Mateu 25:41). Shihni gjithashtu Zanafilla 19:1,15; 24:7; 28:12; Psalmi 103:20; Hebrenjve 1:7,14; Mateu 11:10 dhe Luka 7:27.
B. Shpjegimi.
1. PĂ«rkthimi. Hebraishtja e Testamentit tĂ« VjetĂ«r dhe greqishtja e Testamentit tĂ« Ri e pĂ«rkthejnĂ« fjalĂ«n âengjĂ«llâ si âambasador, lajmĂ«tar, deputet, ose shĂ«rbĂ«torâ.
a. PĂ«r lajmĂ«tarĂ«t njerĂ«zorĂ«. Nga njĂ« njeri tek tjetri: âKur lajmĂ«tarĂ«t e Gjonit u larguan, ai filloi tâu thotĂ« turmave pĂ«r Gjonin: âĂâdolĂ«t tĂ« shihni nĂ« shkreti? NjĂ« kallam qĂ« e tund eraâ?â (Luka 7:24a).
b. PĂ«r lajmĂ«tarĂ«t njerĂ«zorĂ« qĂ« mbajnĂ« njĂ« lajm hyjnor. âAtĂ«herĂ« Hagai, lajmĂ«tari i Zotit, i shpalli popullit mesazhin e Zotit, duke thĂ«nĂ«: âUnĂ« jam me ju, thotĂ« Zotiââ (Hagai 1:13). Shihni gjithashtu Galatasve 4:14.
c. PĂ«r pĂ«rkujdesje jopersonale. Kjo mund tĂ« jetĂ« ndonjĂ« gjymtim fizik. âDhe, qĂ« tĂ« mos mĂ« rritet mendja pĂ«r shkak tĂ« jashtĂ«zakonshmĂ«risĂ« sĂ« zbulesave, mâu dha njĂ« gjĂ«mb nĂ« mish, njĂ« engjĂ«ll i Satanit, pĂ«r tĂ« mĂ« rĂ«nĂ« me grushta, qĂ« tĂ« mos mbahem me tĂ« madhâ (2 Korintasve 12:7).
d. PĂ«r peshkopĂ«t ose predikuesit. âEngjĂ«llit tĂ« kishĂ«s nĂ« Efes shkruaji: kĂ«tĂ« thotĂ« ai qĂ« mban tĂ« shtatĂ« yjet nĂ« tĂ« djathtĂ«n e tij dhe qĂ« ecĂ«n nĂ« mes tĂ« shtatĂ« shandanĂ«ve prej ariâ (Zbulesa 2:1). Shihni edhe Zbulesa 1:20; 2:8,12,18; 3:1,7,14.
e. PĂ«r demonĂ«t pa trup. âPor farisenjtĂ«, kur e dĂ«gjuan kĂ«tĂ«, thanĂ«: âKy i dĂ«bon demonĂ«t vetĂ«m me fuqinĂ« e Beelzebubit, princit tĂ« demonĂ«veââ (Mateu 12:24; 25:41).
f. PĂ«r qeniet qiellore. Shihni Zanafilla 18.
g. PĂ«r njĂ« engjĂ«ll tĂ« shquar mbi tĂ« tjerĂ«t: EngjĂ«lli i Zotit. âDhe EngjĂ«lli i Zotit iu shfaq nĂ« njĂ« flakĂ« zjarri, nĂ« mes tĂ« njĂ« ferrishtjeje. Moisiu vĂ«shtroi dhe ja qĂ« ferrishtja po digjej nga zjarri, por nuk konsumohejâ (Eksodi 3:2).
2. Simbolika. Termi âengjĂ«llâ nuk Ă«shtĂ« njĂ« emĂ«r personal, por Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« njĂ« titull qĂ« pĂ«rshkruan njĂ« zyrĂ«.
C. Emërtimi.
Janë tre engjëj, emrat vetjakë të të cilëve ne i dimë:
1. Luciferi. Ky Ă«shtĂ« emri i Djallit para se tĂ« binte. Satan Ă«shtĂ« emri i tij pas rĂ«nies. âVallĂ«, si ke rĂ«nĂ« nga qielli, o Lucifer, bir i agimit? VallĂ« si tĂ« hodhĂ«n pĂ«r tokĂ« ty qĂ« i hidhje poshtĂ« kombet?â (Isaia 14:12).
2. MikaelâKryeengjĂ«lli. Sipas Shkrimeve, ka vetĂ«m njĂ« kryeengjĂ«ll. Ai Ă«shtĂ« pĂ«rmendur nĂ« librin e Danielit dhe tĂ« ZbulesĂ«s. Mikaeli ka tĂ« bĂ«jĂ« me ringjalljen. ĂshtĂ« ai qĂ« do tâi bjerĂ« borisĂ« dhe jo Gabrieli. âPor kryeengjĂ«lli Mikael, kur nĂ« kundĂ«rshtim me djallin debatonte pĂ«r trupin e Moisiut, nuk guxoi tĂ« shqiptojĂ« njĂ« gjykim fyes, por tha: âZoti tĂ« qortoftĂ«!ââ (Juda 9). âSepse Zoti vetĂ«, me njĂ« urdhĂ«r, me zĂ« kryeengjĂ«lli [Mikael] dhe me borinĂ« e PerĂ«ndisĂ«, do tĂ« zbresĂ« nga qielli dhe ata qĂ« vdiqĂ«n nĂ« Krishtin do tĂ« ringjallen tĂ« parĂ«tâ (1 Thesalonikasve 4:16).
a. Princ i popullit të Danielit, hebrenjtë.
b. Kreu i ushtrisë qiellore të engjëjve.
3. Gabriel. Ky emĂ«r gjendet tek Danieli dhe tek Luka. âDĂ«gjova pastaj nĂ« mes tĂ« lumit Ulai zĂ«rin e njĂ« burri, qĂ« bĂ«rtiste dhe thoshte: âGabriel, shpjegoja kĂ«tij vegiminââ (Danieli 8:16). âDhe engjĂ«lli, duke iu pĂ«rgjigjur, i tha: âUnĂ« jam Gabrieli qĂ« rri nĂ« prani tĂ« PerĂ«ndisĂ«, dhe mĂ« kanĂ« dĂ«rguar qĂ« tĂ« flas me ty dhe tĂ« tĂ« njoftoj kĂ«to lajme tĂ« miraââ (Luka 1:19). Shihni gjithashtu Danieli 9:21-27 dhe Luka 1:26-27.