KISHA E UNIFIKIMIT
Postuar tek: MashtruesitE kemi vënë Kishën e Unifikimit midis kulteve perëndimore edhe pse ajo ka veçantitë e kulteve lindore dhe të Epokës së Re. Arsyeja jonë për këtë është pretendimi i saj për të qenë Kisha e Vërtetë e krishterë. Bibla dhe Jezu Krishti luajnë role qendrore në teologjinë e saj ndërsa kultet lindore dhe Epoka e Re mohojnë këtë tipar.
Historia
Themeluesi dhe udhëheqësi i Kishës së Unifikimit është Sun Mjung Mun që pati lindur në Korenë e Veriut me 6 janar 1920. Familja e tij u kthye në krishterim kur ai ishte dhjetë vjeç duke u bërë kështu anëtarë të Kishës Presbiteriane. Në moshën gjashtëmbëdhjetë vjeç i riu Mun përjetoi një vizion gjatë një lutjeje në anën e mali korean. Muni pretendon se Jezu Krishti iu shfaq atij dhe e këshilloi të çonte deri në fund detyrën, të cilën Krishti nuk kishte mundur ta plotësonte.
Jezusi i tha Munit se ai ishte i vetmi qĂ« do tĂ« mund ta bĂ«nte atĂ«. Pas shumĂ« kĂ«rkesash tĂ« pĂ«rsĂ«ritura tĂ« Jezusit, Muni mĂ« nĂ« fund pranoi thirrjen. Muni kaloi disa vite tĂ« jetĂ«s sĂ« vet duke u pĂ«rgatitur pĂ«r betejĂ«n e madhe shpirtĂ«rore qĂ« i qĂ«ndronte pĂ«rpara. Vitet ndĂ«rmjet pĂ«rvojĂ«s sĂ« âshndĂ«rrimitâ tĂ« tij dhe ardhjes sĂ« tij nĂ« AmerikĂ« janĂ« mbushur plot debate. PĂ«r dokumentacion tĂ« atyre viteve tĂ« ndĂ«rmjetme ne rekomandojmĂ« âMuni nuk Ă«shtĂ« Biriâ prej James Bjornsh (Minneapolis: Dimension Books, Bethany House Press, 1976)
Muni vjen në Amerikë
Pas arritjes së suksesit në fushën e besimit të vet të ri në lindjen e Largët e sidomos në Korenë e Jugut, Muni erdhi në Amerikë aty nga fundi i vitit 1971 dhe kulti i tij nisi lulëzimin. Sot ata pretendojnë të kenë dy milionë anëtarë në të gjithë botën.
Pretendimet e Sun Miung Munit
Sun Miung Mun e ka bërë të qartë se ai beson të jetë Mesia i kohës së tij. Për këtë ai është vënë në qendër të polemikave ndërmjet konservatorëve dhe të krishterëve ungjillorë për shkak të pretendimit se Ardhja e Dytë e Krishtit do të ndodhte në Kore ndërmjet viteve 1917 dhe 1930. Data e lindjes së tij, 6 janar 1920, bie në mënyrë krejt të volitshme ndërmjet tyre. Muni rrallë bënte deklarata publike se ishte Mesia. Në një konferencë të mbajtur prej Kishës së Unifikuar në San Francisko, Kaliforni, Sun Miung Mun shkoi larg duke thënë se Ai ishte Mesia.
Sipas njĂ« raporti tĂ« ShĂ«rbimit Ungjillor tĂ« Lajmeve Muni tha se bota duhet tĂ« gjente âprindin e saj tĂ« vĂ«rtetĂ«â qĂ« tĂ« çlironte veten prej sundimit tĂ« Djallit. âKy person Ă«shtĂ« Mesiaâ â deklaroi ai. â âPĂ«r tĂ« ndihmuar pikĂ«risht pĂ«rmbushjen e kĂ«tij qĂ«llimi, unĂ« jam thirrur prej Zotit ⊠qĂ« tĂ« jetojme zemrĂ«n e prindit tĂ« vĂ«rtetĂ« e tĂ« dua tĂ« gjitha racat dhe tĂ« gjitha ngjyrave nĂ« botĂ«.â (Revista Ungjillore Pentekostale, 9 dhjetor 1990, fq. 28)
Pasuesit e Sun Miung Munit kanë pohuar me kohë se ai është Mesia i tyre:
Imzoti Mun Ă«shtĂ« Mesi, Zot i Ardhjes sĂ« DytĂ«. Sikur vetĂ«m rĂ«nien e njeriut tĂ« kuptonin, ata do tĂ« mund tĂ« pranonin se Ati Ă«shtĂ« Mesi. Imzoti Mun e kuptoi kĂ«tĂ«. Dhe njeriu qĂ« e kuptoi kĂ«tĂ« duhet tĂ« jetĂ« pa mĂ«kat. E atĂ«herĂ« ai Ă«shtĂ« i merituar pĂ«r tĂ« qenĂ« Mesi.â (Dr. Sudo, Doracaku NjĂ«qind e njĂ«zet ditor i PĂ«rgatitjes, Kisha e Unifikimit, 1975, fq. 160, 222, 400)
Muni, gjithashtu ka thĂ«nĂ«: âAs hebrenjtĂ« e kohĂ«ve tĂ« shkuara, as shenjtĂ«rit dhe as njerĂ«zit e shenjtĂ«ruar si Krishti e Konfuci nuk na e kanĂ« kaluar ne.â (MĂ«suesi flet, 11 mars 1973, fq. 3) Dhe nĂ« ndodhtĂ« qĂ« mĂ«simet e Munit tĂ« bien ndesh me krishterimin, ai do tĂ« pretendojĂ« se ishte Jezusi qĂ« na i zbuloi ata para tyre.
âJu do tĂ« donit tĂ« mĂ« pyesnit pĂ«rsĂ«ri âE me çâtĂ« drejtĂ« i gjykoni ju kĂ«to gjĂ«ra?â Dhe unĂ« ju pĂ«rgjigjem se fola me Jezusin pĂ«rbrenda botĂ«s shpirtĂ«rore. UnĂ« fola dhe me Gjon PagĂ«zorin. Ky Ă«shtĂ« autoriteti im. NĂ«se ju nuk vendosni tĂ« gjykoni kĂ«tĂ« çast se fjalĂ«t e mia janĂ« tĂ« vĂ«rteta, fare mirĂ« do tâi kuptoni nĂ« rrjedhĂ«n e kohĂ«s. KĂ«to janĂ« tĂ« vĂ«rteta tĂ« fshehura qĂ« unĂ« i paraqes para jush si zbulesĂ« tĂ« re. Ju mĂ« keni dĂ«gjuar tĂ« flas pĂ«r BiblĂ«n. AtĂ«herĂ«, nĂ«se e besoni BiblĂ«n, duhet tĂ« besoni dhe atĂ« qĂ« unĂ« po ju them.â (Imzoti Mun, Krishterimi nĂ« KrizĂ«, fq. 98)
Ashtu si gjithĂ« udhĂ«heqĂ«sit e kulteve, Muni pretendon dijet Ă« veçantĂ«: âNe jemi i vetmi popull qĂ« kuptojmĂ« me tĂ« vĂ«rtetĂ« zemrĂ«n e Krishtit, shpresĂ«n e Krishtit.â (Imzoti Mun, âRruga e BotĂ«sâ fq. 20) Para pasuesve tĂ« tij nuk ka asnjĂ« pyetje rreth kĂ«saj; Muni Ă«shtĂ« Mesia. Ai Ă«shtĂ« parĂ« plot nderim, nĂ« formĂ«n shpirtĂ«rore prej besimtarĂ«ve tĂ« vet, kur ata mbyllin lutjet e tyre nĂ« emrin e âPrindĂ«rve tĂ« vĂ«rtetĂ«â. Muni ka deklaruar: âPerĂ«ndia qĂ« po e flak krishterimin tutje dhe po vendos tani njĂ« fe tĂ« re dhe kjo fe e re Ă«shtĂ« Kisha e Unifikimit ⊠Me kĂ«mbĂ«n tonĂ« tĂ« djathtĂ« ne shkelim mbi krishterimin dhe e nĂ«nshtrojmĂ« krishterimin.â (MĂ«suesi flet, Fjala nĂ« Paris, 2 prill 1972, fq. 3, 5)
Analiza biblike e vegimit të Munit
Vegimet janĂ« gjetur nĂ« BibĂ«l si njera prej âshumĂ« mĂ«nyraveâ qĂ« ka folur Zoti âshumĂ« kohĂ« mĂ« parĂ« me etĂ«rit dhe profetĂ«tâ (Hebrenjve 1,1) Ne nuk e mohojmĂ« kĂ«tĂ«. Por Ă«shtĂ« rrezik, megjithatĂ« tĂ« pranosh njĂ« vegim si tĂ« jetĂ« prej PerĂ«ndisĂ« pa e provuar atĂ« kundrejt kriterit tĂ« qendrueshĂ«m tĂ« FjalĂ«s sĂ« shkruar. NĂ« DhiatĂ«n e VjetĂ«r vegimet i ishin nĂ«nshtruar provĂ«s sĂ« Shkrimit tĂ« ShenjtĂ«. (BesĂ«lidhja e RipĂ«rtĂ«rirĂ« 13,1-4)
Te Jeremia 23,16 Zoti qorton ashpĂ«r ata qĂ« thonĂ« se kanĂ« pasur njĂ« vegim dhe qĂ« japin njoftime a mesazhe tĂ« gĂ«njeshtĂ«rta. âAta ju parashtrojnĂ« vegimet e zemrĂ«s sĂ« tyre dhe jo atĂ« qĂ« del nga goja e Zotit.â Ne mund tĂ« kuptojmĂ« nga kjo se Zoti vĂ« gjithmonĂ« njĂ« kusht pĂ«r ata qĂ« pretendojnĂ« tĂ« kenĂ« Ă«ndrra ose vegime. Sun Miung ka dĂ«shtuar nĂ« provĂ«n e Shkrimit tĂ« ShenjtĂ« sepse vegimi i tij pĂ«r Jezusin Ă«shtĂ« nĂ« kundĂ«rshtim me atĂ« çfarĂ« Jezusi tha nĂ« DhiatĂ«n e Re.
Burimi i autoritetit
Në Kishën e Unifikimit shkrimet dhe mësimet e Munit marrin përparësi mbi Biblën:
Mund të jetë e papëlqyer për besimtarët, veçanërisht për të krishterët të mësojnë se një shprehje e re e së vërtetës mund të na shfaqet. Ata besojnë se Bibla që ne tashme e kemi, është e përsosur dhe absolute në vetvete. (Parimet hyjnore, botimi i dytë 1973, fq. 9)
MĂ« tej Muni deklaronte: âFjalĂ«t e DhiatĂ«s sĂ« Re tĂ« Jezusit dhe Shpirti i ShenjtĂ« do ta hupasin dritĂ«n e tyre.â (Kjo) do tĂ« thotĂ« se periudha e misionit tĂ« tyre ka kaluar me ardhjen e kohĂ«s sĂ« re. (Parimet Hyjnore, fq. 118) Vepra themelore qĂ« pĂ«rmban zbulesat e supozuara tĂ« Munit Ă«shtĂ« titulluar Parimi Hyjnor.
Kisha e Unifikimit e pĂ«rdor BiblĂ«n nĂ« tĂ« gjitha shkrimet e tyre sikur tĂ« jetĂ« predikimi i Munit (i njohur si MĂ«suesi qĂ« flet) ose dhe si njeri prej librave tĂ« tyre. NĂ« njerin prej praktikave tĂ« Munit, ai na zbulon planin e vet pĂ«r ta larguar dhe pĂ«rjashtuar pĂ«rfundimisht BiblĂ«n posa ajo tâi shĂ«rbejĂ« qĂ«llimit tĂ« tij. âDerisa misioni ynĂ« me KishĂ«n e krishterĂ« pĂ«rfundon, ne lypset tĂ« citojmĂ« BiblĂ«n dhe ta pĂ«rdoriom atĂ« pĂ«r tĂ« shpjeguar Parimin Hyjnor. Pasi pranuam trashĂ«giminĂ« e KishĂ«s sĂ« krishterĂ«, ne do tĂ« jemi tĂ« lirĂ« tĂ« mĂ«sojmĂ« pa BiblĂ«n.â (MĂ«suesi flet, prill 1967, nr 7, fq. 1)
Parimi hyjnor
PĂ«r anĂ«tarĂ«t e KishĂ«s sĂ« Unfikimit, Parimi hyjnor Ă«shtĂ« vepra themelore e mirĂ«filltĂ« qĂ« zĂ«vendĂ«son madje dhe BiblĂ«n. Parimi hyjnor Ă«shtĂ« i njohur si âDhiata e PlotĂ«â sepse pĂ«rmban tĂ« vĂ«rtetĂ«n e tanishme pĂ«r kĂ«tĂ« kohĂ«, e cila deri tani kurrĂ« nuk Ă«shtĂ« zbuluar. NĂ« fakt vepra nuk Ă«shtĂ« shkruar nga vetĂ« Muni; ajo pĂ«rmban mĂ«simet e tij pĂ«rkthyer nĂ« anglisht prej studimeve tĂ« tij.
Parimi hyjnor Ă«shtĂ« riinterpretimi i plotĂ« i BiblĂ«s me anĂ«n e filozofisĂ« sĂ« taoizmit. Ădo gjĂ« sipas kĂ«saj teorie ka jangun (jang)[1] dhe jinin (jin) si themelet e veta (pozitive dhe negative, mashkullore dhe femĂ«rore). Ky dualizĂ«m nĂ« univers nis me PerĂ«ndinĂ« dhe depĂ«rton dhe filtrohet nĂ«pĂ«rmjet krijimit. Ădo gjĂ« qĂ« bĂ«n PerĂ«ndia Ă«shtĂ« parĂ« si âlĂ«shime tĂ« dyanshmeâ me anĂ«n e jan-it dhe jen-it. KĂ«shtu, brenda natyrĂ«s sĂ« Zotit gjendet njĂ« dhĂ«nie dhe marrie harmonike me tiparet e veta negative dhe pozitive. (Ati dhe Shpirti i ShenjtĂ«) Edhe Krijimi, gjithashtu, Ă«shtĂ« njĂ« lidhje âme lĂ«shime tĂ« dyanshmeâ me Zotin dhe me tĂ« gjitha sendet e krijuara. Kur Krijimi qĂ«ndron jashtĂ« harmonisĂ«, atĂ«herĂ« nuk ekziston as edhe njĂ« lidhje âme lĂ«shime tĂ« dyanshmeâ me Zotin. Nuk ekziston, gjithashtu as edhe lĂ«shime tĂ« dyanshmeâ harmonike me objektet e tjera tĂ« Krijimit. Kjo Ă«shtĂ« edhe ajo qĂ« Ligji Hyjnor quan problem tĂ« botĂ«s sonĂ« tĂ« korruptuar. Misioni i kĂ«saj lidhjeje Ă«shtĂ« tĂ« rivendosĂ« dualizimin harmonik tĂ« Zotit me Krijimin.
NjĂ« problem i rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« sistem, para se ta analizojmĂ« me BiblĂ«n Ă«shtĂ« koncepti i tyre pĂ«r Zotin bĂ«n qĂ« Zoti tĂ« qĂ«ndrojĂ« nĂ« mundĂ«sinĂ« e mospĂ«rsosjes. Ai nuk Ă«shtĂ« plotĂ«sisht i pĂ«rkryer derisa i gjithĂ« Krijimi tĂ« mos jetĂ« kthyer i tĂ«ri nĂ« harmoni me tĂ« dhe me Vetveten. Edhe pse njĂ« pjesĂ« e literaturĂ«s sĂ« Unifikimit pasqyron pikĂ«pamjen e tyre se Zoti ka âintelekt tĂ« pĂ«rkryer, ndjenjĂ« dhe vullnetâ (Pohimi Seminarist i Unifikimit, 14 tetor 1976) megjithatĂ« Z. Mun thotĂ« se Zoti e do krijimin pĂ«r vetĂ«plotĂ«simin e Tij. (PĂ«rvijim i ligjit, Niveli 4, fq. 22) Sipas Munit, Zoti kĂ«rkon tĂ« jetĂ« âi shpĂ«tuarâ dhe se ai nuk mund tĂ« realizojĂ« kĂ«tĂ« dashuri pa njeriun.
EkzistojnĂ« pĂ«r shkak tĂ« Kozmosit apo tĂ« Zotit? Po si mund ta shpĂ«toni ju Zotin nĂ«se Ai Ă«shtĂ« i gjithĂ«dijshĂ«m, i tĂ«rĂ«fuqishĂ«m, i pandryshueshĂ«m dhe i pashoq? ĂshtĂ« pĂ«r shkak tĂ« dashurisĂ« qĂ« Zoti nuk realizon pa ju ajo qĂ« ju mundĂ«son ju ta shpĂ«toni AtĂ«. Zoti nuk mund tĂ« bĂ«jĂ« dashuri vetĂ«m me vetveten, sepse Ai ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« objekt. Ai ka nevojĂ« pĂ«r ju. (MĂ«suesi flet, 1 maj, 1978, fq. 1)
Duke mohuar sovranitetin e plotë të Zotit, Muni thotë:
Po se e njihni Zotin shumĂ« mirĂ« ju thoni: âZot, ju jeni i plotfuqishĂ«m, i gjithĂ«dijshĂ«m, por sâka aspak rĂ«ndĂ«si sa i madh jeni, Ju keni nevojĂ« pĂ«r mua, sepse pa objektin tuaj, ju nuk mund tĂ« jeni subjekt (tĂ« jepni dhe tĂ« merrni). UnĂ« jem shok (partner) i Juaj dhe pa mua Ju nuk bĂ«heni i pĂ«rsosurâ ⊠Kur Zoti Ă«shtĂ« i goditur prej dashurisĂ« suaj tĂ« vĂ«rtetĂ«, ai bĂ«het i plotĂ«fuqishĂ«m ⊠Gjendja e tĂ« qenit tĂ« Zotit vetĂ«m, pa njeriun Ă«shtĂ« e pakonceptueshme. Subjekti dhe objekti nuk mund tĂ« ekzistojnĂ« pa njeri tjetrin. Po qe se njeriu nuk do tĂ« ekzistonte, atĂ«herĂ« dhe Zoti do tĂ« zhdukej. (MĂ«suesi flet, 27 maj 1977, fq. 6)
Analiza biblike e Parimit hyjnor
Libri Parimi Hyjnor e interpreton Zotin dhe Biblën nëpërmjet lidhjes së lëshimere të dyanshme të Taoizmit. Biblikisht Z. Mun i ka udhëhequr pasuesit e vet gabim, pas një Zoti tjetër (Besëlidhja e Ripërtërirë 13,1-4). Gjëja e parë për të cilën ne do të donim të bënim një vërejtje ndaj Zotit dualist të Munit është se si Zoti i Izraelit është i përjetshëm dhe i pandryshueshëm. (Besëlidhja e Ripërtërirë 33,27; Psalm 90,2, Malahi 3,6; Veprat 17,25; Jakovi 1,17) Derisa Zoti i vërtetë është i pandryshueshëm, Ai nuk ka nevojë për një njeri tjetër për vetëplotësim. Nëse Zoti do të kishte nevojë për vetëplotësim, atëherë ai do të ishte i ndryshueshëm. Zoti është i përkryer, sipas Biblës, dhe nuk i mungon kurrgjë. Muni thotë përsëri se Ai do të mund të ishte i ndryshueshëm, dhe kjo është në kundërshtim me Shkrimin e Shenjtë. Zoti i Z. Mun nuk është i përsosur, sepse ai kërkon që njeriu ta ruajë atë nga zhdukja.
Pohimet e Munit janĂ« krejt nĂ« kundĂ«rshtim me BiblĂ«n. Shkrimet e Shenjta dĂ«shmojnĂ« se Fjala e Zotit nuk do tĂ« zhduket, por ajo mbetet e pĂ«rjetshme. âThahet bari e bie lulja: kurse Fjala e Zotit qĂ«ndron pĂ«r amshim.â (Jeshaja 40,8). Jezusi tha: âQielli dhe toka do tĂ« kalojnĂ«, por fjalĂ«t e mia nuk do tĂ« kalojnĂ«.â (Mateu 24,35) Ideja se fjalĂ«t e Jezusit do tĂ« hupasin nĂ« njĂ« farĂ« mĂ«nyre dritĂ«n e tyre, Ă«shtĂ« krejtĂ«sisht e huaj pĂ«r mĂ«simet e BiblĂ«s. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, Bibla dĂ«shmon dĂ«nimin mĂ« tĂ« rreptĂ« pĂ«r ata qĂ« do tĂ« shtonin mbi atĂ« çfarĂ« Ă«shtĂ« zbuluar para nesh Shkrimet e Shenjta. âMos u shto asgjĂ« fjalĂ«ve tĂ« tij, qĂ« tĂ« tĂ« mos qortojĂ« dhe tĂ« dalĂ«sh gĂ«njeshtar.â (FjalĂ«t e urta 30,6).
PĂ«rveç kĂ«saj, Shkrimet e bĂ«jnĂ« tĂ« qartĂ« se besimi Ă«shtĂ« âtransmetuar njĂ«herĂ« dhe pĂ«rgjithmonĂ« shenjtorĂ«ve.â (Juda 3). ĂfarĂ«do e ashtuquajtur zbulesĂ« qĂ« kundĂ«rshton atĂ« çfarĂ« ishte zbuluar mĂ« parĂ«, Ă«shtĂ« fajtore pĂ«r tâiu bashkĂ«ngjitur fjalĂ«s sĂ« Zotit dhe do tĂ« jetĂ« (pĂ«rherĂ«) e flakur tutje. Ligji Hyjnor i pĂ«rket kĂ«saj kategorie.
Doktrina e unifikimit
ĂshtĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r Munin tĂ« pĂ«rligjĂ« interpretimin e vet dualist, kur ajo kundĂ«rshton shumĂ« pjesĂ« tĂ« BiblĂ«s.
Zoti në teologjinë e unifikimit
Z. Mun godet drejtpĂ«rdrejt doktrinĂ«n biblike tĂ« TrinisĂ«, qĂ« pĂ«rfaqĂ«son njĂ« Zot nĂ« tre persona tĂ« shquar. Sipas Munit ekzistojnĂ« disa âtriniâ dhe se trinia e Atit, Birit dhe Shpirtit tĂ« ShenjtĂ« nisi diku aty pas kryqĂ«zimit tĂ« Krishtit. Ai do tĂ« thotĂ« se Trinia i vĂ«rtetĂ« fillestar ishte Adami, Eva dhe Zoti. Pas rĂ«nies sĂ« njeriut, trinia u shndĂ«rrua nĂ« Adam, EvĂ« dhe Djall.
Muni, gjithashtu, ka një Trini të Ri, që shpejt do të na zbulohet si Zoti, Adami i tretë dhe Eva e Tretë. Adami dhe Eva e Tretë, konsiderohen si prindër të vërtetë dhe nuk janë gjë tjetër veçse Z. dhe Znj. Sun Miung Mun. (Ligji Hyjnor, fq. 218-219) si dhe Përvijimi, Niveli 4, Fq. 98-99) Ky Trini i Ri është quajtur Trinia Shpirtërore e Fizike, porse ndërkohë ithtarët e Munit duhet të ulen dhe të vendosin për një Trini më të pakët, për Trininë e Atit, Birit dhe Shpirtit të Shenjtë.
Zoti dualist i Munit Ă«shtĂ« pĂ«rcaktuar si âPozitiviteti dhe negativiteti qenĂ«sor i Zotit, janĂ« atributet e karakterit tĂ« Tij thelbĂ«sor dhe tĂ« formĂ«s sĂ« tij thelbĂ«sore. KĂ«tu ne kemi pozitivitetin dhe negativitetin e Zotit, pĂ«rkatĂ«sisht âmashkullorsisĂ«â dhe âfeminitetitâ tĂ« Tijâ. (Ligji Hyjnor, fq. 24)
Muni e pĂ«rshkruan formĂ«n e Zotit me fjalĂ« tĂ« pazakonta: âshpirtrat e Zotit formojnĂ« emrin kolektiv tĂ« Zotit, njerĂ«zit shpirtmirĂ« nĂ« anĂ«n e tij dhe engjĂ«jtâ (po aty, fq. 87) Ai thoshte âZoti Ă«shtĂ« nĂ« formĂ«n e njeriutâ (mĂ«suesi flet 5:5) dhe âZoti ose projektoi vlerĂ«n e plotĂ« tĂ« vetvetes nĂ« Veten e tij ose Ai nuk krijoi asgjĂ«.â ⊠KĂ«shtu qĂ« njeriu Ă«shtĂ« forma e dukshme e Zotit dhe Zoti Ă«shtĂ« forma e padukshme e njeriut. Subjekti dhe objekti janĂ« njĂ« nĂ« thelb. âZoti dhe njeriu janĂ« njĂ«. Njeriu Ă«shtĂ« trupĂ«zimi i Zotitâ (Shpresa e re, fq. 5)
Jezu Krishti në teologjinë e unifikimit
Muni ka një pikëpamje aspak biblike për personin e Jezu Krishtit duke mohuar shenjtërinë e veçantë të Jezusit:
ĂshtĂ« e qartĂ« se Jezusi Ă«shtĂ« Zoti vetĂ«. (ligji Hyjnor, fq. 258)
Por pas kryqĂ«zimit, krishterimi e bĂ«ri Jezusin Zot. Ja pĂ«rse hendeku midis Zotit dhe njeriut kurrĂ« nuk ka qenĂ« kapĂ«rcyer. Jezusi Ă«shtĂ« njĂ« njeri, nĂ« tĂ« cilin Zoti Ă«shtĂ« trupĂ«zuar, por ai nuk Ă«shtĂ« Zoti vetĂ«â (Shpresa e Re, fq. 12-13)
Muni u tregoi pasuesve tĂ« tij se ata jo vetĂ«m qĂ« mund tĂ« krahasohen me Jezusin, por edhe mund tâia kalojnĂ« Atij. âJu mund ta krahasoni veten tuaj me Jezu Krishtin dhe tĂ« ndjeni se mund tĂ« bĂ«heni mĂ« tĂ« mĂ«dhenj se Jezusi vetĂ«.â (MĂ«suesi flet, 30 qershor 1974, fq. 4) Jezusi sipas Munit, ishte njĂ« dĂ«shtim. âAbrahami ishte ati i fesĂ«, Moisiu ishte njĂ« njeri i besimit, Jezusi ishte Biri i Njeriut qĂ« provoi tĂ« pĂ«rmbushĂ« detyrĂ«n me çmimin e jetĂ«s sĂ« tij.â E ata mbesin, nĂ« njĂ« farĂ« mĂ«nyre me dĂ«shtime.â (MĂ«suesi flet, 31 mars 1973, fq. 1) Vullneti i Zotit ishte dĂ«shtim nĂ« misionin e Jezusit. âKur ky vullnet mbeti pĂ«rsĂ«ri dĂ«shtim, kjo pĂ«r shkak tĂ« mosbesimit tĂ« njerĂ«zve.â (Ligji Hyjnor, fq. 194)
Vdekja dhe ringjallja e Krishtit
Imzoti Mun mohon pushtetin e kryqit. âNe si rrjedhim, duhet tĂ« kuptojmĂ« se Jezusi nuk erdhi tĂ« vdesĂ« nĂ« kryqâ (Ligji Hyjnor, fq. 144) Shkrimet e Shenjta na mĂ«sojnĂ« se âPerĂ«ndia e ka pajtuar botĂ«n me veten nĂ«pĂ«rmjet Krishtitâ (2 Kor. 5,19) MirĂ«po Muni deklaron: âTrupi i Jezusit ishte pushtuar prej djallit nĂ«pĂ«rmjet kryqitâ (Ligji Hyjnor, fq. 148)
Ai kryekëput mohon shpëtimin me anën e vdekjes pajtuese të Krishtit:
Ne duhet të kuptojmë se nëpërmjet kryqëzimit në kryq Zoti dhe Jezusi humbën gjithçka ⊠Nuk pati asnjë shpërblesë; nuk pati asnjë shpëtim dhe as edhe një fillim të krishterimit. Kështu atje në kryq, shpëtimi nuk u dha. (Rruga e Botës, fq. 13)
Muni e shpirtĂ«zon ringjalljen trupore tĂ« Krishtit. âJezusi pas ringjalljes nuk ishte ai qĂ« pati jetuar me dishepujt e vet pĂ«rpara kryqĂ«zimit. Ai nuk ishte mĂ« njĂ« njeri i vĂ«shtruar prej syve fizikĂ«, sepse ai u bĂ« krijesĂ« e tejkalueshme nĂ« kohĂ« dhe hapĂ«sirĂ«.â (Ligji Hyjnor, fq. 360)
RĂ«nia e njeriut dhe Adami i ri
Sipas Ligjit Hyjnor, deri tani askush nuk e ka kuptuar saktësisht Zanafillën për shkak të rënies së njeriut. Ligji Hyjnor mëson se ishin dy rënie në mëkat (dualizmi), njera fizike dhe tjetra shpirtërore. Për më tepër, që të dyja rëniet ishin seksuale në thelb. Eva, thuhej se kishte një lidhje të palejuar seksuale me Luçiferin duke shkaktuar kështu rënien shpirtërore. Pas kësaj, marrëdhënia seksuale e saj me Adamin e paformuar shpirtërisht çoi në rënien fizike. (Ligji Hyjnor, fq. 72)
Derisa ekziston njĂ« dukuri e dyfishtĂ« e rĂ«nies, ekziston edhe nevoja e tĂ« ekzistuarit tĂ« njĂ« vĂ«shtrimi tĂ« dyfishtĂ« tĂ« shlyerjes, domosdoshmĂ«risht qĂ« tĂ« dyja, shpĂ«tim fizik dhe shpirtĂ«ror. Jezusi formon Adamin e DytĂ« dhe Shpirti i ShenjtĂ« EvĂ«n e DytĂ«. Jezusi duhej tĂ« gjente nusen e pĂ«rkryer, tĂ« martohej me tĂ« dhe tĂ« lindte pasardhĂ«sit e pamĂ«katĂ«, rrjedhimisht duke krijuar njĂ« racĂ« njerĂ«zore pa mĂ«kat dhe duke e shpĂ«tuar njeriun nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« dyfishtĂ« â fizikisht dhe shpirtĂ«risht. Gjon PagĂ«zori humbi besimin dhe dĂ«shtoi tĂ« pastronte rrugĂ«n pĂ«r Jezusin. Kjo shkaktoi qĂ« populli çifut tĂ« braktiste Jezusin dhe ta kryqĂ«zonte atĂ«.
KryqĂ«zimi nuk ishte dĂ«shira dhe vullneti i parĂ« i Zotit derisa e shpĂ«toi njerĂ«zimin pjesĂ«risht, (vetĂ«m nĂ« mĂ«nyrĂ« shpirtĂ«rore). NjĂ« plan i ri duhet ndĂ«rmarrĂ« me Adamin dhe EvĂ«n e tretĂ« tĂ« shpĂ«tohet njerĂ«zimi fizikisht dhe tĂ« prodhohen pasardhĂ«sit e pamĂ«katĂ«. Muni mĂ«son se Jezusi nuk predikoi pĂ«r ardhjen e tij tĂ« dytĂ«, por pĂ«r ardhjen e njĂ« âZotiâ tjetĂ«r qĂ« sigurisht do tĂ« jetĂ« Adami i TretĂ«. âJezusi premtoi qĂ« Zoti do tĂ« vinte tĂ« pĂ«rmbushte vullnetin pa dĂ«shtimâ (Ligji Hyjnor, fq. 196)
Shpirti i Shenjtë në teologjinë e unifikimit
Muni thotĂ« se Shpirti i ShenjtĂ« Ă«shtĂ« aspekti femĂ«ror i Zotit. âKa shumĂ« njerĂ«z qĂ« thonĂ« se Shpirti i ShenjtĂ« Ă«shtĂ« Shpirt femĂ«ror, kjo ngaqĂ« ai vinte nga si MĂ«mĂ« e VĂ«rtetĂ«, duke mĂ« thĂ«nĂ« si EvĂ« e DytĂ«.â (po aty, fq. 215) Kjo EvĂ« e DytĂ« e pĂ«rkohshme do tĂ« zhduket kur trinia e re tĂ« jetĂ« vendosur dhe kur Shpirti i ShenjtĂ« tĂ« jetĂ« zĂ«vendĂ«suar me Znj. Mun, EvĂ«n e TretĂ«.â (PĂ«r-vijimi, Niveli 4, fq. 99)
Shpëtimi në teologjinë e unifikimit
RĂ«nia e dyfishtĂ« e njeriut kĂ«rkon njĂ« shpĂ«tim tĂ« dyfishtĂ«. âNĂ«se Jezusi nuk do tĂ« ishte kryqĂ«zuar, çfarĂ« do tĂ« ndodhte atĂ«herĂ«? Ai duhej tĂ« kishte pĂ«rmbushur parapĂ«rgatitjen e shpĂ«timit nĂ« tĂ« dyja aspektet: shpirtĂ«risht dhe fizikish.â (Ligji Hyjnor, fq. 147) MĂ« tej Muni shtjellon: âShpĂ«timi i Zotit pĂ«r njeriun Ă«shtĂ« thjeshtazi pĂ«r ta kthyer njeriun nĂ« gjendjen e tij fillestare tĂ« sĂ« mirĂ«s ⊠KĂ«shtu qĂ« shpĂ«timi Ă«shtĂ« i njejtĂ« me ripĂ«rtĂ«ritjen. Zoti do ta kthejĂ« MbretĂ«rinĂ« e Ferrit nĂ« MbretĂ«rinĂ« e ParajsĂ«s.â (E ardhmja e Re, fq. 77)
Analiza biblike e teologjisë së unifikimit
Bibla nuk i drejtohet çdo doktrine tĂ« keqe tĂ« njeriut nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« veçantĂ«. Ădo mĂ«sim i gĂ«njeshtĂ«rt Ă«shtĂ« hedhur poshtĂ« prej FjalĂ«s sĂ« Zotit nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rgjithshme, po qe se doktrina nuk radhitet me tĂ« vĂ«rtetĂ«n e tij. Derisa Z. dualist Muni (jang dhe jin) nuk Ă«shtĂ« Trini biblike (Ati, Biri dhe Shpirti i ShenjtĂ«), atĂ«herĂ« ne duhet tĂ« zgjedhim pikĂ«pamjen biblike pĂ«r tĂ« hedhur poshtĂ« pikĂ«pamjen e Munit. Brenda FjalĂ«s sĂ« Zotit ne gjejmĂ« tre Persona tĂ« pĂ«rjetshĂ«m si Zot, TrininĂ«. Zoti dualist i Munit Ă«shtĂ« pĂ«rgenjĂ«shtruar nga paraqitja e qartĂ« e TrinisĂ«.
Në rreshtat që pasojnë ne gjejmë vetitë e veçanta të Zotit të zbatuara në mënyrë të barabartë pa asnjë rezervë të tre Personave, te Ati, Biri dhe Shpirti i Shenjtë. Që të tre Personat janë të përjetshëm. (Besëlidhja e Ripërtërirë 33,27; Gjoni 1,1-14; Hebrenjve 13,8, Hebrenjve 9,14) Që të tre personat janë të gjithëdijshëm (Psalm 139,1-6; Gjoni 16,30; 1 Kor. 1,24; Jeshaja 40,13) Që të tre Personat janë të gjithëpranishëm (Jeremia 23,24; Mateu 18,20; Psalm 139,7-10)
Duke folur pĂ«r veprĂ«n e Krishtit, shkrimtari i Hebrenjve thotĂ«: âSepse, me njĂ« flijim tĂ« vetĂ«m, Ai i bĂ«ri tĂ« pĂ«rsosur pĂ«rgjithnjĂ« ata qĂ« shenjtĂ«rohen.â (Heb.10,14) Shkrimet provojnĂ« se vepra e Krishtit nĂ« kryq Ă«shtĂ« e pĂ«rplotĂ«, e mjaftueshme pĂ«r tĂ« siguruar shpĂ«timin e individit. Jezusi kreu gjithçka qĂ« ishte e domosdoshme pĂ«r shpĂ«timin e plotĂ« tĂ« njerĂ«zmit. Ai nuk ishte dĂ«shtim. Bibla thotĂ« qartĂ« se Jezu Krishti erdhi nĂ« kĂ«tĂ« botĂ« pĂ«r qĂ«llimin e veçantĂ« pĂ«r tĂ« vdekur pĂ«r mĂ«katet e botĂ«s: âSepse edhe Biri i Njeriut nuk erdhi qĂ« tâi shĂ«rbejnĂ«, por pĂ«r tĂ« shĂ«rbyer dhe pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« jetĂ«n e tij si çmim pĂ«r shpengimin e shumĂ« vetave.â (Mateu 20,28)
Bibla pĂ«shkruan dy ardhjet e njĂ« Mesie â Jezusit! Ardhja e parĂ« ishte pĂ«rmbushur kur Jezusi i Nazaretit pati lindur prej MarisĂ« sĂ« virgjĂ«r. âPasi Jezusi lindi nĂ« Betlehem tĂ« JudesĂ« nĂ« kohĂ«n e mbretit Herod, disa dijetarĂ«, duke ardhur nga Lindja arritĂ«n nĂ« Jeruzalem duke thĂ«nĂ«: âKu Ă«shtĂ« mbreti i judenjve, qĂ« ka lindur?â (Mateu 2,1-2)
Bibla flet gjithmonĂ« dhe mĂ« shumĂ« pĂ«r Ardhjen e DytĂ« e tĂ« njejtit Krisht, qĂ« do tĂ« jetĂ« e dukshme, trupore, kthim prej qiellit: âBurra tĂ« GalilesĂ«, pse qĂ«ndroni dhe shikoni drejt qiellit? Ky Jezus qĂ« u mor nĂ« qiell nga mesi juaj do tĂ« kthehet nĂ« tĂ« njejtĂ«n mĂ«nyrĂ«, nĂ« tĂ« cilĂ«n e keni parĂ« tĂ« shkojĂ« nĂ« qiell.â (Veprat 1,11) dhe âJa, po vjen me re dhe do ta shohĂ« çdo sy.â (Apokalipsi 1,7) Nuk ka asnjĂ« mĂ«sim biblik qĂ« Mesia do tĂ« lindĂ« pĂ«r sĂ« Dyti fizikisht pĂ«r tĂ« pĂ«rmbushur njĂ« shpĂ«tim trupor tĂ« papĂ«rfunduar. Jezusi i pĂ«rmbushi qĂ« tĂ« dy, si shpĂ«timin fizik ashtu dhe atĂ« shpirtĂ«ror qĂ« me ardhjen e tij tĂ« parĂ« me veprĂ«n e Tij nĂ« kryq dhe me ringjalljen e Tij fizike. Ai Ă«shtĂ« i vetmi ShpĂ«timtar. Nuk ka nevojĂ« fare pĂ«r njĂ« Mesi tjetĂ«r derisa Jezusi na dha âshpĂ«timin fizikâ nĂ«pĂ«rmjet ringjalljes sĂ« tij. (RomakĂ«ve 8,23)
âSepse ashtu siç erdhi vdekja me anĂ« tĂ« njĂ« njeriu, kĂ«shtu erdhi dhe ringjallja e tĂ« vdekurve me anĂ« tĂ« njĂ« njeriu. (1 Kor. 15,21-22) Ringjallja jonĂ« e ardhshme Ă«shtĂ« kryesore nĂ« ringjalljen trupore. (Gjoni 5,28-29; FilipianĂ«ve 3,21; 2 Kor.3,18)
Ajo pĂ«r tĂ« cilĂ«t ithtarĂ«t e Munit kanĂ« shpresuar, ishin pĂ«rmbushur prej Jezusit: âDhe nĂ« asnjĂ« tjetĂ«r nuk ka shpĂ«tim, sepse nuk ka asnjĂ« emĂ«r tjetĂ«r nĂ«n qiell qĂ« u Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« njerĂ«zve, me anĂ« tĂ« tĂ« cilit tĂ« shpĂ«tohemi.â (Veprat 4,12) NjĂ« Mesi tjetĂ«r Ă«shtĂ« jobiblik dhe i panevojshĂ«m.
PĂ«rfundimi
SidoqĂ« Kisha e Unifikimit bĂ«n deklarata befasuese pĂ«r vetveten, faktet flasin ndryshe. MĂ«simi i Ligjit Hyjnor Ă«shtĂ« nĂ« kundĂ«rshtim me BiblĂ«n nĂ« tĂ« gjitha çështjet e veta qendrore dhe rrjedhimisht nuk mund tĂ« jetĂ« njĂ« pĂ«rmbushje e zbulesĂ«s sĂ« Zotit. Muni nuk ka letrat kredenciale mesianike dhe duhet konsideruar si profet i rremĂ«, pĂ«r tĂ« cilin Jezusi paralajmĂ«ronte: âRuhuni nga profetĂ«t e rremĂ«, tĂ« cilĂ«t vijnĂ« te ju me rroben e qengjit, por qĂ« pĂ«rbrenda janĂ« ujqĂ«r grabitqarĂ«. Ju do tâi njihni ata nga frytet e tyre.â (Mateu 7,15-16)
Këshilla për dëshmitarë
NĂ« kundĂ«rshtim me publicitetin e mbrapshtĂ« gjatĂ« viteve 70-tĂ«, disa ithtarĂ« tĂ« Munit kanĂ« ndĂ«rruar pikĂ«pamjet. NĂ«se njĂ« njeri mund tĂ« lerĂ« njĂ« kult ngaqĂ« sheh kundĂ«rshtimet e brendshme nĂ« vetvete, kjo do tĂ« thotĂ« se ai person po mendon pĂ«r veten, tĂ« paktĂ«n nga pika e ndarjes. Kjo ka ndodhur gjatĂ« dhjetĂ«ditĂ«shit tĂ« fundit me ithtarĂ«t e Munit nĂ« njĂ« numĂ«r tĂ« madh. NĂ«se historitĂ« e âmendjemĂ«dhenjveâ janĂ« tĂ« vĂ«rteta ose jo, kjo nuk pĂ«rcakton dĂ«shminĂ« tonĂ«. Ne besojmĂ« nĂ« pushtetin e Shpirtit tĂ« ShenjtĂ« pĂ«r tĂ« mbushur mendjen dhe bindur jobesimtarin. (Gjoni 1,8-13) ShumĂ« ithtarĂ« tĂ« Munit ishin bindur me argumente nga Zoti nĂ«pĂ«rmjet ungjillizimit tĂ« tyre siç do tĂ« donim tĂ« bĂ«nin dhe tĂ« tjerĂ«. âMĂ« i madh Ă«shtĂ« ai qĂ« Ă«shtĂ« me ju se ai qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« botĂ«.â (1 Gjonit 4,4)
ĂĂ«shtja pĂ«r tâu theksuar kur ndeshemi me njĂ« mun Ă«shtĂ« se pĂ«r çfarĂ« shpresojnĂ« ata qĂ« ne kemi pĂ«rfituar. Ne jemi tĂ«rĂ«sisht tĂ« shpĂ«tuar njĂ«herĂ«sh shpirtĂ«risht dhe trupĂ«risht nĂ«pĂ«rmjet Jezu Krishtit. Rreshtat pĂ«r ringjalljen trupore Ă«shtĂ« mirĂ« tĂ« pĂ«rdoren (1 Kor. 15). I njejti Mesi qĂ« u ngrit Ă«shtĂ« po ai qĂ« do tĂ« kthehet. Ata riinterpretojnĂ« çdo rresht qĂ« pĂ«rmend kthimin e Krishtit derisa e konsiderojnĂ« âKrishtinâ tĂ« jetĂ« njĂ« term i mjegullt. Kthehuni te rreshtat qĂ« pĂ«rmendin nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« veçantĂ« kthimin e Jezusit me emĂ«r. Kjo pĂ«rjashton çdo mundĂ«si tĂ« âpaqartĂ«sisĂ«â (âmjegullimitâ) gjersa Muni nuk e quan veten Jezus. (Gjoni 14,3; Veprat 1,11; FilipianĂ«ve 3,20-21; 1 Selanikasve 4,14; Titit 2,13; Apokalipsi 22,20)
1 Jang, në gjuhën kineze do të thotë mashkull, dritë, diellor. Në filozofinë kineze është forca aktive, pozitive mashkullore ose parimi në gjithësi, burimi i dritës dhe i nxehtësisë. Kjo forcë është përherë e kundërt me jinin (jin). Fjala yilin në kinezisht do të thotë femër, natë, hënore. Në filozofinë kineze përfaqëson forcën pasive, negative femërore në ligjin e gjithësisë. (Shën. i Përkth)